ਗੁਰੂ ਪੂਰਨਿਮਾ ਕਿਉਂ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ , ਕੀ ਹੈ ਇਸਦੀ ਮਹੱਤਤਾ
ਗੁਰੂ ਪੂਰਨਿਮਾ ਇਸ ਸਾਲ 21 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਮਨਾਈ ਜਾਣੀ ਹੈ | ਇਸ ਦਿਨ ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਦੇ ਲੇਖਕ ਵੇਦ ਵਿਆਸ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ ਸੀ | ਇਸੇ ਕਾਰਨ ਗੁਰੂ ਪੂਰਨਿਮਾ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਪੂਰਨਿਮਾ ਦੇ ਦਿਹਾੜੇ ‘ਤੇ ਦਾਨ-ਪੁੰਨ ਅਤੇ ਗੁਰੂਆਂ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਦਕਸ਼ਣਾ ਦੇਣ ਦਾ ਵੀ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵ ਹੈ। ਇਸ ਸਾਲ 2024 ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਪੂਰਨਿਮਾ 21 ਜੁਲਾਈ, ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਹੈ। ਹਿੰਦੂ ਕੈਲੰਡਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਗੁਰੂ ਪੂਰਨਿਮਾ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਅਸਾਧ ਸ਼ੁਕਲ ਪੂਰਨਿਮਾ ਦੇ ਦਿਨ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਦੀ ਤਾਰੀਖ 20 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮ 6 ਵਜੇ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ 21 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮ 3:47 ਵਜੇ ਖਤਮ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਦਿਨ ਸੂਰਜ ਚੜ੍ਹਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਤਰੀਕ ਜਾਇਜ਼ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਗੁਰੂ ਪੂਰਨਿਮਾ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ 21 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਹੀ ਮਨਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ। 21 ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਪੂਰਨਿਮਾ ਦਾ ਵਰਤ ਵੀ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇਗਾ।
ਕਿਉਂ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਗੁਰੂ ਪੂਰਨਿਮਾ ?
ਲਗਭਗ 3000 ਈਸਾ ਪੂਰਵ, ਅਸਾਧ ਸ਼ੁਕਲ ਪੂਰਨਿਮਾ ਦੇ ਦਿਨ, ਮਹਾਭਾਰਤ ਦੇ ਲੇਖਕ ਵੇਦ ਵਿਆਸ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਵੇਦ ਵਿਆਸ ਜੀ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿੱਚ, ਹਰ ਸਾਲ ਅਸਾਧ ਸ਼ੁਕਲ ਪੂਰਨਿਮਾ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਪੂਰਨਿਮਾ ਦਿਵਸ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦਿਨ ਵੇਦ ਵਿਆਸ ਜੀ ਨੇ ਭਾਗਵਤ ਪੁਰਾਣ ਦਾ ਗਿਆਨ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਗੁਰੂ ਪੂਰਨਿਮਾ ਨੂੰ ਵਿਆਸ ਪੂਰਨਿਮਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਮਹੱਤਵ
ਗੁਰੂ ਪੂਰਨਿਮਾ ਦੇ ਦਿਨ, ਆਪਣੇ ਗੁਰੂਆਂ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਦਕਸ਼ਣਾ ਦੇਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦਿਨ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਗੁਰੂ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਵਰਗੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਨੂੰ ਸਤਿਕਾਰ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨ ਦੇ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਸੇਧ ਦੇਣ ਲਈ ਗੁਰੂ ਦਕਸ਼ਣਾ ਦੇਣਾ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਪੂਰਨਿਮਾ ਦੇ ਦਿਨ ਵਰਤ, ਦਾਨ ਅਤੇ ਪੂਜਾ ਦਾ ਵੀ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ ਇਹ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਵਿਅਕਤੀ ਗੁਰੂ ਪੂਰਨਿਮਾ ਦਾ ਵਰਤ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਗਿਆਨ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਰਲੋਕ ਵਿੱਚ ਮੁਕਤੀ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਗੁਰੂ ਪੂਰਨਿਮਾ ਦੀ ਕਥਾ
ਮਹਾਭਾਰਤ ਦੇ ਲੇਖਕ ਵੇਦ ਵਿਆਸ ਦਾ ਜਨਮ ਅਸਾਧ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਨੂੰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਹ ਵੇਦ ਵਿਆਸ ਦੇ ਬਚਪਨ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ। ਵੇਦ ਵਿਆਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਭਗਵਾਨ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਤਾ ਸਤਿਆਵਤੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇੱਛਾ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਜਦੋਂ ਵੇਦ ਵਿਆਸ ਜੀ ਜ਼ਿੱਦ ਕਰਨ ਲੱਗੇ ਤਾਂ ਮਾਤਾ ਜੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜੰਗਲ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ। ਜਾਂਦੇ ਸਮੇਂ ਮਾਤਾ ਜੀ ਨੇ ਵੇਦ ਵਿਆਸ ਜੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ “ਜਦੋਂ ਵੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਘਰ ਦੀ ਯਾਦ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਵਾਪਸ ਆ ਜਾਓ।” ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੇਦ ਵਿਆਸ ਜੀ ਤਪੱਸਿਆ ਕਰਨ ਲਈ ਜੰਗਲ ਚਲੇ ਗਏ। ਉਸਨੇ ਜੰਗਲ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਕਠਿਨ ਤਪੱਸਿਆ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਤਪੱਸਿਆ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸਦਕਾ ਵੇਦ ਵਿਆਸ ਜੀ ਨੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਬਹੁਤ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ। ਫਿਰ ਉਸ ਨੇ ਚਾਰ ਵੇਦਾਂ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਕੀਤਾ।
ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਹਾਭਾਰਤ, ਅਠਾਰਾਂ ਪੁਰਾਣਾਂ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਮਸੂਤਰ ਦੀ ਰਚਨਾ ਵੀ ਕੀਤੀ। ਮਹਾਰਿਸ਼ੀ ਵੇਦ ਵਿਆਸ ਜੀ ਨੂੰ ਚਾਰੇ ਵੇਦਾਂ ਦਾ ਗਿਆਨ ਸੀ, ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਗੁਰੂ ਪੂਰਨਿਮਾ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਗੁਰੂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਵੇਦ ਵਿਆਸ ਜੀ ਨੇ ਭਾਗਵਤ ਪੁਰਾਣ ਦਾ ਗਿਆਨ ਵੀ ਦਿੱਤਾ।
